Spjall

Síðasta sýningin á Faust-bal sem ég tek þátt í hér í Madrid verður á morgun og þar með kveð ég suðrið sæla með sól og blíðu og held norður til Nancy til að halda áfram æfingum á Rigoletto. Ég hafði hugsað mér að njóta frídaganna milli sýninganna hér til að spássera í sólinni og skrifa eitthvað þvaður þess á milli, en strax eftir frumsýninguna þurfti ég að horfast í augu við harðann veruleikann, að ég þyrfti að fljúga milli sýninganna hér til að hefja æfingar á næstu óperuuppfærslunni sem ég tek þátt í; Rigoletto. Gamli umbinn minn hafði nefnilega ekki gengið betur en svo frá hnútunum þegar hann átti að semja um að ég fengi leyfi til að vera um kyrrt hérna í Madrid milli sýninganna og vera ekkert að þeytast til Nancy þess á milli, að honum láðist að láta mig vita af því að það hafi orðið að samkomulagi milli hans og listræna stjórnandans í þessu ágæta franska óperuhúsi að ég skyldi fljúga milli sýninganna og æfa á frídögunum krypplinginn hefndarþyrsta. Þetta frétti ég fyrst á mánudaginn; daginn áður en æfingarnar skyldu hefjast í Nancy, klukkustund áður en ég skyldi vera mættur til að láta sminka mig fyrir sýningu númer tvö á Faust-bal. Stressið við að finna flugmiða morguninn eftir og græja allt það sem græja þurfti var auðvitað hábölvað, en einhvernveginn reddaðist þetta og allir eru sáttir við sinn hlut núna, þó svo ég verði að viðurkenna að þessa síðustu viku hef ég sennilega sofið að meðaltali 3 klukkustundir á sólarhring. Ég söng mína aðra sýningu á mánudagskvöldið hérna í Madrid, æfði í Nancy á þriðjudaginn, söng sýningu í Madrid á miðvikudaginn, æfði í Nancy á fimmtudag og föstudag og söng svo næstsíðustu sýninguna hérna í Madrid í gærkvöld. Og í dag gat ég loksins spásserað einsog ég hafði ætlað mér, laus við að þurfa að vera að keppa við klukkuna um að komast útá flugvöll, í lestina, í rútuna, á æfinguna, í leikhúsið, á réttum tíma og vera í nógu góðu standi til að geta sungið almennilega. Ég rölti mér einfaldlega útí Retiro garðinn og naut þess að eiga frídag; loksins! Einn af tæknimönnunum í leikhúsinu benti mér á að þar væri að finna styttu af fallna englinum og þar eð ég byrja sýninguna með flennistóra svarta vængi og sem fallni engillinn Mefistofeles gat ég ekki stillt mig um að taka mynd af þessari frummynd minni!

Faust-bal hefur verið tekið þónokkuð vel og þvert á minn grun um að áhorfendur myndu halda sig frá þessum sýningum hefur aðsóknin verið mjög góð og móttökurnar með ágætum. Gagnrýnendur hafa verið með ólíkindum jákvæðir; auðvitað hafa þeir haft skiptar skoðanir á bæði tónlistinni og textanum, en ég hef fengið mjög jákvæða umfjöllun, sem að sjálfsögðu gleður mitt hégómlega hjarta! Þetta er ópera um lækninn Faust-bal og hvernig kölski reynir að freista hennar meðan guð leggur til að hún velji hið góða þess í stað, sem hún og gerir. Hún nýtur liðsfylgis Amazonu, sem er einskonar lesbískur kvenhermaður og þeirra kynni leiða til að Fásta fæðir klónað barn sem Margarito drepur. Margarito er ástfanginn af Fástu, en hann er aggressívur amerískur herforingi og endar óperan á að hann nauðgar henni og drepur, án þess að hún gangist við að villast af vegi góðmennskunnar. Undir lokin geng ég í hlutverki kölska um allan salinn og í gærkvöld vildi svo skemmtilega til að sérstaklega trúuð eldri kona æpti og hrópaði á mig að hunskast í burtu, rauðbölvaður skrattinn, og láta þessa góðu og hreinu stúlku í friði. Þegar eitthvað viðlíka gerist veit maður að áhorfendur eru vel með á nótunum og trúa því sem maður gerir! Rétt fyrir frumsýninguna kom einn af kórtenórunum og tók myndir af bæði mér og félaga mínum sem er í hlutverki guðs og ég skelli hér með myndunum af okkur.

Rigoletto tekur svo við og uppsetningin verður öll í anda Clockwork Orange. Búningarnir verða hvítir og harkan og ofbeldið í spilltu töffarasamfélagi ræður ríkjum. Rigoletto er ekki krypplingur, heldur afmyndaður í framan vegna örs sem lætur hann líta út fyrir að vera síbrosandi (frummynd Jokersins í Batman sögunni og hugmyndin tekin úr annarri sögu Viktors Hugo; Maðurinn sem hlær) og kryppan er eitthvað sem hann notar sem atvinnutæki við hirðina og tekur af sér áður en heim til dótturinnar Gildu kemur. Ég er spenntur að sjá hvernig útkoman verður og skrifa eitthvað meira um þetta þegar nær sýningunum dregur, nú eða eftirá, sjáum bara til.

Verkalýðsfélög hljóðfæraleikara við óperuhúsin í Þýskalandi standa nú í verkfallsaðgerðum og afleiðingin er sú að sýningar fara fram í mörgum tilfellum við píanóundirleik í stað hljómsveitarinnar í gryfjunni. Í Stuttgart var Eugene Onegin til dæmis frumsýnd við píanóundirleik. Á laugardaginn var Fidelio eftir Beethoven sýnd hér við píanóundirleik og svo á sunnudaginn lenti ég í því að við fluttum Lady Macbeth frá Mszensk án hljómsveitarinnar. Beethoven sleppur eiginlega fyrir horn, en Schostakovitsj er einhvernvegin svo flókinn og maður þarf svo átakanlega á hljómsveitarhljóminum að halda að okkur fannst við eiginlega vera hálf berrössuð. Við vonum öll að sýningin á morgun verði með hljómsveitinni. Þar sem maður er orðinn vanur gríðarlega þykkum hljómi og litskrúðugum frá hljómsveitinni var ekkert meira en harður ómur frá flyglinum. Eiginlega hundfúlt að þurfa að lenda í þessu. Um það bil helmingur áhorfenda, sá hluti þeirra sem ekki yfirgaf óperuhúsið í fýlu vegna þessa óréttlætis að vera ekki boðið uppá nema hluta af þeirri upplifun sem þeir bjuggust við, var gríðarlega þakklátur fyrir okkar framlag, og þá helst framlag píanistans okkar, Ellen Rissinger, sem er nú orðin skærasta stjarnan meðal starfsmanna hússins. Blaðamenn hafa þessa vikuna setið um að taka við hana viðtöl og hún leikur að sjálfsögðu á alls oddi. Oftast eru undirleikararnir í þeirri aðstöðu að fá sjaldnast almennilegt hrós og þurfa að sitja við tímunum saman og spila misspennandi æfingar án þess að fá almennilega að láta ljós sitt skína. En núna skín stjarna Ellenar skært!

Þegar æfingar hafa verið kaótískar og lítið um rennsli á öllu stykkinu sem maður er að æfa getur oft verið gott að renna nokkrum sinnum í lokin, en í þetta sinn er svoleiðis lúxus ekki fyrir að fara hérna hjá okkur í Düsseldorf. Við höfum ekki fengið eina einustu æfingu þar sem allt hefur gengið snurðulítið fyrir sig, svo maður er pínulítið kvíðinn fyrir hvort okkur eigi eftir að takast að komast frá frumsýningunni stórslysalaust. Og verkið er flókið. Hérna erum við að setja á svið óperuna Lady Macbeth frá Mzensk héraði eftir Dmitri Shostakovitsj og það er í annað sinn á þessu ári hérna hjá þessu kompaníi, en í vor var þessi uppfærsla sett upp í Duisburg, sem er hitt húsið sem Deutsche Oper am Rhein rekur.

Í kvöld fáum við nú samt vonandi fullt rennsli, enda síðasta æfing fyrir generalprufuna sem verður á morgun og svo frumsýnum við á föstudagskvöldið. Það verður nú að viðurkennast að karlfauskurinn sem ég leik er bölvað ómenni og það er óvíst að áhorfendur eigi eftir að kenna í brjósti um hann þegar tengdadóttirin eitrar fyrir honum með rottueitri sem hún setur útí uppáhalds svepparéttinn hans og drepur hann þannig. Hann engist um í sárustu kvölum, en maður hugsar nú eiginlega með sér að farið hafi fé betra og þetta sé bara gott á hann, helvítið af honum! Samfarir milli ansi margra karakteranna eru gríðarleg þungamiðja þessarar uppfærslu en minn maður verður útundan, án þess að hann hafi nokkurn skapaðan hlut um það að segja, og honum er það lítið að skapi. Honum finnst sonurinn ekki standa sig nógu vel í að fullnægja frúnni og vill ólmur og uppvægur komast í rúmið með tengdadótturinni, en þegar hann ætlar að láta til skarar skríða uppgötvar hann að þá, bara rétt í því, hafði hún átt í feikna samförum með vinnumanninum nýja í verksmiðjunni hans! Hann refsar kauða, en tengdadóttirin sér þá við karlinum og drepur hann rétt sí svona með sveppunum sínum! Kollegarnir mínir Viktoria Safronova og Sergej Naida eru hérna á myndinni ósköp vel afslöppuð eftir velheppnaðar samfarir Katarínu og Sergej.

Fyrir nokkrum árum síðan tók ég þátt í uppfærslu í Trondheim í Noregi á óperunni Eysteinn av Nidaros sem Sverrir konungur og núna í sumar var aftur hóað í mig til að vera með aftur. Að þessu sinni var uppfærslan önnur, þótt óperan hafi verið sú sama, en það var mjög gaman að koma aftur til baka til frænda okkar þarna í Þrándheimi og njóta sumarblíðunnar, þegar hennar naut við. Í þetta sinn var ég ekki í víkingaklæðum heldur íklæddur "kamouflage" búningi að skæruliðahætti og ein af innkomum mínum á sviðið var í gömlum amerískum jeppa frá síðari heimstyrjöldinni þar sem á eftir mér hlupu skæruliðarnir mínir öskrandi og æpandi eftir að hafa drepið alla sem í veginum höfðu verið og losnað við alla mótstöðu við Sverri konung. Óperunni lauk svo með pomp og prakt inní kirkjunni einsog reyndar síðast líka.

Ég fór svo í prufusöngferð í ágúst, fyrst til Þýskalands og svo niður til Ítalíu áður en ég flaug til Íslands að byrja æfingar fyrir uppsetninguna okkar á Cavalleria rusticana og Pagliacci í Íslensku óperunni, sem er nýafstaðin. Smelli með mynd af mér sem Lúba tók af mér í San Remo.

Jæja, ég þarf að drífa mig inní óperuhús svo ég sendi bara kæra kveðju heim og vona að allir heima hafi það gott, þrátt fyrir 18% stýrivexti og almenna fjárhagserfiðleika. Í mínum huga hljómar bara klausan okkar í skemmtanabransanum "the show must go on"!!!

Þriðja sýningin mín á Cosi fan tutte hérna í Maribor er í kvöld og síðasta sýningin er svo á föstudaginn. Okkur hefur verið vel tekið, enda uppfærslan stórskemmtileg og þó svo Slóvenarnir skilji ekki hvert orð er gamanleikurinn svo vel sviðsettur að áhorfendurnir hlægja alltaf á réttu stöðunum og hafa mikið gaman af veseninu á sviðinu. Leikstjórinn er belgískur og heitir Guy Joosten; stórfínn leikstjóri sem ég hef nú unnið fjórum sinnum með og hef alltaf jafn gaman af. Hann leikstýrði meistara Kristni í uppfærslunni á Rómeó og Júlíettu á Metropolitan óperunni og er að gera góða hluti víðsvegar um heim. Hann er einn af þeim sem koma til starfa á fyrsta degi æfinga með fullkláraða hugmynd um hverja einustu senu í verkinu og er ansi harður á að hafa hlutina einsog hans eigin hugmyndir segja til um, en ef fólk er klárt og getur betrumbætt hlutina er hann sveigjanlegur og alltaf tilbúinn til að breyta og bæta. Ég hef skellt hérna með myndum af okkur strákunum saman og svo af stelpunum líka. Sviðsmyndin er hótelanddyri og hugmyndin er að þetta sé hótel í Napólí, þar sem í bakgrunninum má sjá útlínur Vesúvíusar - og þetta er að gerast í nútímanum, kannski á áttunda áratugi síðustu aldar.

Það er erfitt að fastnegla hvað hérna í Maribor er sérstaklega slóvenskt. Ef maður les sér til um sögu staðarins, til dæmis á Wikipedia, er greinilegt að lengst af hafa þýskumælandi herrar ráðið hér lögum og lofum; um 1920 voru 80% Mariborbúa þýskir, en eftir síðari heimstyrjöldina voru þjóðverjarnir flæmdir í burtu og slóvenarnir tóku ráðin. Samt er þýskan það tungumál sem maður kemst best af með í búðum hérna í Maribor. Mér sýnist á alþýðumenningunni að fólk hér sé ótrúlega svipað austurríkismönnum að mörgu leiti. Hérna eru á mörgum sjónvarpsstöðvum í gangi svipuð þjóðlagaprógrömm og má finna í alpahéruðum Þýskalands, Austurríkis og Sviss. Óaðfinnanlega brosmilt fólk spilandi og syngjandi þessi líka mishressilegu hopp-lalla lög með harmónikkur og tírólaklæði. Karlmennirnir ægilega penir og fínir og stelpur með gífurlega ljóslitað hár og barmastórar í stíl stelpnanna sem frægar eru fyrir að þjóna á Oktoberfest.

Fjallið Pohorje gnæfir yfir borgina og þar eru frábærar skíðabrekkur. Þegar ég kom í lok mars var enn svolítill snjór en hann er farinn núna. Mér skilst að hér séu Slalom mót haldin í tengslum við heimsmeistaramót kvenna á skíðum og svo er verið að reyna að markaðssetja brekkurnar sem gæða skíðasvæði fyrir túrista. Verðlagið hérna er ekki hátt, svo það gæti vel borgað sig að skoða að koma hingað í skíðafrí.

Ég ætlaði að fara í sund í fyrstu vikunni minni hérna, en varð fyrir miklum vonbrigðum með að flestar laugarnar eru þannig gerðar að maður getur einfaldlega ekkert synt. Fólk liggur bara einsog í heitu pottunum og lætur loftbólunuddið sem er útum allar laugar gæla við sig. Þegar ég sá skiltið fyrir gufubaðið ákvað ég að slá til og fara í gufu. Mér til mikillar undrunar var ég skikkaður til að afklæðast gjörsamlega áður en í gufuna væri farið - engar sundskýlur þar. En það var erfiðara að venjast því að karlar og konur voru saman í gufunni - sem er auðvitað ágætt útaf fyrir sig - en getur orðið óþægilegt þegar stórglæsilegt fólk af gagnstæðu kyni er þar allt um kring!

Það eru ekki nema nokkrir dagar eftir af dvölinni hérna og ég held ég eigi eftir að hugsa til fólksins hérna með söknuði. Þessir gömlu Júgóslavar eru mjög almennilegt fólk. Lífsgæðakapphlaupið er að vísu að byrja að leggja þá undir sig, en þeir halda enn margir hverjir í gömlu sósíalísku gildin, sem ég held að sé gott. Vonandi tekst þeim að viðhalda þeim sem lengst.